Yalnızlık Psikoloji Nedir ve Nasıl Başa Çıkılır?

Anladım sonu yok yalnızlığın
Her gün çoğalacak
Her zaman böyle miydi bilmiyorum…

Sezen Aksu’nun da “Yalnızlık Senfonisi” adlı şarkıda dediği gibi yalnız kalmak, yalnızlığı sevmek nerde nasıl başlar; artarak mı yoksa azalarak mı devam eder; nereye kadar gider? Ya da yalnızlık, ne demektir acaba? Gerçek bir yalnızlık mı bahsedilen yoksa duygusal bir yalnızlık mı? Belki de asıl soru bu olmalı…

Gerçek yalnızlık, sözcük anlamı olarak “yalnızlık” kelimesine baktığımızda “tek başına olmak veya bir insanın kimsesinin olmaması” olarak tanımlansa da insanlar kalabalık ortamlar içinde de kendilerini yalnız hissedebilirler. Çeşitli nedenlerle tek başına yaşayan, okulu veya işi gereği gittiği bir şehirde yalnız kalan ya da arkadaşı olmayan bireylerin durumu “tek başına olmak” tanımına uyarken ruh sağlığı çerçevesinde ele alınan yalnızlık ise daha farklı anlamlar taşımaktadır.

Ruhsal yalnızlık, insanın en temel psikolojik ihtiyaçlarından olan bağlanma, aidiyet, bağlılık, yakınlık ve birliktelik gibi hisleri kimseye karşı hissedememesidir. Yani bunları yaşamasını sağlayacak kimsesinin olmadığı hissine kapılması durumudur.

Yalnızlığın Psikolojik Etkileri

1) Motivasyon ve enerjiyi etkiler: Kişi kendisini yalnız hissettiğinde gündelik işlerini halledebilmek için bile gerekli olan enerji ve isteği bulamaz. Bireyin kendisini sosyal çevreden soyutlaması motivasyonunu negatif yönde etkiler. Uyku düzenini de bozabilir.

2) Kaygı bozukluklarına neden olabilir: Yalnızlık duygusu Kortizol hormonunu yani stres hormonunu arttırdığı için bireyin stres yaşamasına sebep olur. Yalnız kaldığında kişinin hissettiği güvensizlik duygusu, kaygı seviyesini arttırarak mücadele gücünü azaltır.

3) Depresyona neden olur: Depresif bir duygu durumu içindeyken diğer insanlarla pek iletişim kurulmak istenmez ve bu da bireyi daha fazla yalnızlığa sürüklemektedir. Yalnızlığın getirdiği kaygı, umutsuzluk hissiyatı, yaşamın anlamını yitirmesi gibi duygular kişileri karamsarlığa itmektedir. Bu da beraberinde depresyonu getirir.

4) Toplumdan soyutlanmayı arttırır: Birey, kendimi yalnız hissediyorum psikolojisine girdiğinde sosyal çevresindeki kişiler tarafından istenilmediğine dair gerçek olmayan işlevsiz bir düşünceye kapılmaktadır. Bu düşünceler, bireyin kendisini yetersiz hissetmesine ve istenilmeyen kişi olarak görmesine sebep olur. Böylece de git gide birey kendisini toplumdan soyutlamaya başlar.

5) Sosyal becerileri azaltır: Yalnızlığı seven insanlar, daha az insanla iletişim kurdukları için zamanla iletişim becerileri körelmektedir. Oysa insan sosyal bir varlıktır ve yaşamını devam ettirebilmek için başka insanlara ihtiyaç duymaktadır. Ancak iletişim kurmaktan kaçınıldığında sosyal beceriler de yavaş yavaş azalmaktadır.

6) İnsanı güçlü kılar: Yalnızlığın insan psikolojisi üzerinde negatif etkileri olduğu kadar bazen pozitif etkileri de vardır. Yalnızlık psikolojisinde birey, tek başına ayakta kalmayı öğrenebilir ve daha güçlü bir hale gelebilir. Problemler karşısında mücadele yetenekleri gelişebilir.

7) Sorumluluk almayı sağlar: Kimsenin yardımı olmadan kişinin, istediği şeyleri veya yapması gereken şeyleri kendi istediği şekilde yapmasına olanak tanır. Bireyin kendi problemlerini kendisinin çözebilmesi için bireyi motive eder.

8) Kendini tanımayı sağlar: Bireye kendini dinlemesi ve keşfetmesi için gerekli zaman ve isteği verebilir.

Yalnızlık Psikolojisi Yaşayan Bireyler Ne Zaman Terapi Desteği Almalıdır?

Zaman zaman yalnızlık hissine kapılmayan insan yoktur. Fakat bazı insanlar daha kolay ve sık bir şekilde yalnızlık duygularına kapılabilmektedirler. Bazı bireyler ise, sürekli dindirilemeyen yalnızlık duyguları taşırlar. Bireyin geçmeyen ve dindirilemeyen duygusal yalnızlık hissettiği durumda, hayatındaki iş, okul, sosyallik, romantik ve aile alanlarındaki işlevselliğini olumsuz bir şekilde etkilediğini fark ettiği noktada bir uzman tarafından psikoterapi desteği alması son derece önem arz etmektedir.

Yapılan çalışmalarda yalnızlığın; düşük benlik saygısı, kaygı, depresyon, içedönüklük, sosyal fobi, çekingen kişilik, şizoid kişilik, madde kullanım bozuklukları, kendini suçlama ve değersizlik duyguları gibi kavramlarla ilişkili olduğu ifade edilmektedir.

Duygusal Yalnızlıkla Nasıl Başa Çıkılır?

Kişinin kendisini yalnız hissetmesinin birçok sebebi olabilir. İlk olarak neden yalnız hissettiğini bulmaya çalışması bir çözüm olacaktır. Neden yalnız hissettiğinizi belirleyebilmek için bu tarz sorular size yardımcı olabilir:

• Kendinizi en çok ne zaman yalnız hissediyorsunuz?
• Bazı insanların yanında kendinizi daha mı yalnız hissediyorsunuz?
• Ne zamandır kendinizi böyle hissediyorsunuz?
• Duygusal yalnızlık hissedince ne yapmak istiyorsunuz?

Duygu ve düşüncelerin daha net farkına varmak için günlük tutmaya başlanabilir. Günlük tutmak, kişinin yalnızlık hissini daha iyi anlamasına yardımcı olabilir. Aynı zamanda stresini azaltmanın da bir başka yoludur. Unutmayın söz uçar, yazı kalır. Günlük tutmaya başlamak için kendinize rahat bir yer seçin. Kendinizi nasıl hissettiğinizi ve neler düşündüğünüzü yazarak başlayabilirsiniz veya şu kalıpları kullanmak da size yardımcı olabilir:

• “Şöyle olduğunda kendimi yalnız hissediyorum…”
• “Kendimi yalnız hissediyorum çünkü…”

Ruhsal yalnızlık hisseden bireyin durmadan kendisini ne kadar yalnız hissettiğine odaklanması yerine, zihnini yalnızlıktan uzaklaştıracak şeyler yapması daha işlevsel olacaktır. Yürüyüşe çıkmak, bisiklet sürmek, kitap okumak gibi aktiviteler ve hobiler bulup bunları yapmak bireye daha iyi gelecektir.

Tekrar sosyalleşmeyi deneyin. Hobiler edinir ve kurslara katılım sağlarsınız, ortak ilgi alanlarınızın olduğu yeni insanlarla da tanışacağınız için kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.

Aynı zamanda bir evcil hayvan sahiplenmeyi de deneyebilirsiniz.

Kendi kendinize de sosyal aktivitelerde bulmaktan çekinmeyin. Sürekli birlikte dışarıya çıkacağınız biri yoksa bunun sizi dışarıya çıkıp iyi vakit geçirmenize engel olmasına izin vermeyin. Mesela; kahve içmeye veya yemek yemeye çıkmak ya da sinemaya gitmek istiyorsanız o zaman kendi başınıza sinemaya veya güzel bir kafeye giderek kendinizle sosyalleşin.