Erteleme Davranışı

Günlük yaşantıda herkes belli bazı şeyleri erteleme davranışında bulunabilmektedir. Ertelenen veya tamamlanması gereken işlerin yapılmaması kaygı verici olsa da bir ruhsal bozukluk olarak tanımlanmamaktadır. Ancak bu davranışın sürekli hale gelmesi durumunda bireyin yaşam kalitesini ve işlevselliğini bozabilmektedir.

ERTELEME DAVRANIŞI NEDİR?

Belirlenen işlerin zamanında “nedensiz” yapılmaması, gecikmesi durumu erteleme olarak bilinmektedir. Kelimenin kökenine bakıldığında farklı dillerde “yarım bırakmak, yarına bırakmak, mantığa aykırı bir şey yapmak” anlamında kullanıldığı görülmektedir. Erteleme davranışı birçok kişide farklı durumlarda görülebilmektedir. Örneğin; bazı kişiler planladıkları işleri son anda yapar; bazıları bahaneler üreterek tamamlamamayı seçer, bazıları daha az öneme sahip bir işi öne sürebilmektedir.

Ertelemenin davranış kısmı, eylemin başlatılamaması, devam edememesi ve tamamlamaması ile ilgilidir. Bu aşamada genellikle kişi yapılması gerekenden uzaklaşıp haz veren başka bir eyleme yönelmektedir. Düşünce kısmında, kişi erteleme davranışının sonuçlarını bilmesine rağmen bilinçli olarak ertelemesidir. Duygusal kısımda ise kişi erteleme davranışının duygusal dünyası ile ilgili olduğunu (kaygı, depresyon vb.) söyler.

NE ZAMAN DESTEK ALMALIYIM?

Uzman desteğine başvurmanız gereken kısım kişinin sonuçlarını bildiği halde, davranışı bilerek erteleme durumuna gelmesidir. Bu durum toplumda sıklıkla görülebildiği gibi en çok öğrenciler arasında görülmektedir. Sorun durumu önlemedeki kritik nokta erteleme davranışının arkasındaki nedenleri saptayabilmektir.

ERTELEME DAVRANIŞI NEDEN OLUR?

*Sorumluluk gerektiren davranış yerine haz veren davranışı seçmek

*Yapılması gereken görevin zorluğu, keyif vermemesi

*Tembellik, üşenmek veya sorumluluktan kaçınmak

*Öğrenilmiş çaresizlik durumu

*Mükemmeliyetçi olmak

*Başarısız olmaktan korkmak

*Zaman yönetimi becerisinde eksiklik

*Öz düzenleme becerilerinde eksiklik

*İsteksizlik

ERTELEME DAVRANIŞI TİPLERİ

Erteleme davranışını farklı türlerde görebilmekteyiz. Akademik erteleme; eğitim hayatı boyunca öğrencilerin veya bu alanda çalışan kişilerin yerine getirmekle yükümlü olduğu işleri yapmaması, ertelemesi veya son dakikaya bırakmasıdır. Rutin erteleme; günlük olarak yapılması gerekenleri yerine getirememe, yarım bırakma veya son dakikaya bırakmasıdır. Karar vermeyi ertelemek; birden fazla seçenek ile karşılaşıldığında karar vermekten kaçınmadır.

ERTELEME DAVRANIŞI İLE NASIL BAŞ EDERİZ?

Mindfulness: Şimdiki zamanın farkındalığı ile anda gerçekleşen duygu, düşünce ve olayları bilinçli bir şekilde yargılamadan kabul etmedir. Bu yöntem ile kendinize karşı bağışlayıcı olmanızı sağlayan öz şefkatinizi de arttırmanız hedeflenmektedir.

Merakı Arttırmak: Erteleme davranışınıza neden olan duygu ve düşüncelerinize odaklanıp bu eylemi başlatamamanıza neden olan sebepleri bulmaya çalışabilirsiniz. Gerçekleştirmeniz gereken eylemin olumlu yönlerini odaklanıp; gerçekleştirdikten sonra kendinizi nasıl hissedeceğiniz üzerine düşünebilirsiniz.

Sonraki Durumu Düşünmek: Ertelediğiniz eylemin gerçekleşmesinden sonra yapacaklarınızı planlayınız. Eylemin tamamlanmış olmasının verdiği hazzı ve sonrasında yapacağınız eylemin getireceği duyguyu düşünebilirsiniz.

YapılMAYACAKlar Listesi: Hepimizin günlük, haftalık veya daha uzun süreli yapılacaklar listesi vardır. Bu liste erteleme davranışınızı ve ertelemekten doğan kaygınızı arttırabilir. Yapılmayacaklar listesi yapmak erteleme davranışınıza neden olan şeyleri içermektedir. Yazılanları yapmıyor olmak hem sizi davranışı başlatmaya itecek hem de erteleme davranışınızın önüne geçecektir.