Anksiyete bozukluğu, büyük sıkıntılara neden olan, kişinin hayatını etkileyen ve kişiyi normal, sağlıklı bir hayat sürmekten alıkoyan bir tür ruhsal bozukluktur. Anksiyete, gelecekteki belirsizliklere veya kişinin yaşadığı tehlikelere karşı duyulan aşırı korku, endişe veya gerginlik hissi olarak belirtilmektedir.
Anksiyete düzeyi kontrol edilemez hale geldiğinde ve günlük işlevselliği etkilediğinde anksiyete bozukluğu olarak kabul edilmektedir.
Anksiyete bozukluklarının belirtileri:
- Fiziksel Belirtiler: Kalp çarpıntısı, terleme, titreme, kas gerginliği, baş ağrısı, mide rahatsızlığı gibi fiziksel semptomlar.
- Uyku Sorunları: Uykusuzluk, uykuya dalma veya uykuda kalma sorunları.
- Zihinsel Belirtiler: Dikkat eksikliği, unutkanlık, bellek sorunları
- Sosyal İzolasyon: Sosyal etkileşimlerden kaçınma, sosyal izolasyon.
- Sürekli Endişe: Gelecekle ilgili sürekli endişe duyma, belirsizlikle başa çıkamama
Anksiyete Nedir?
Anksiyete: Bireye rahatsızlık verecek ve bireyin varlığını tehlikeye atacak bir durum ya da inanç karşısında vücudun ve zihnin geliştirdiği davranışları, düşünceleri içermektedir. Anksiyete ya da kaygı bozukluğunu yaşayan bireyler, sürekli endişeli ruh hali ve zihinlerine gelen olumsuz düşünceleri kontrol etmekte çok güçlük çekmektedirler. Kişi panik anında nefes alamadığını, nefes alamadığı için ölecekmiş gibi hissetmektedir.
Anksiyete Bozukluğu Nedenleri Nedir?
Anksiyete bozukluğu genellikle birçok farklı faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilir. Anksiyete bozukluğuna nedenleri:
- Genetik Faktörler: Ailede geçmişinde olan bireylerde anksiyete bozukluğa sahip olma riski daha yüksek olabilir. Genetik faktörler, belirli kişilik özelliklerini ve beyin kimyası gibi hususlar anksiyetenin gelişmesine sebebiyet vermektedir.
- Biyolojik Faktörler: Beyin kimyasındaki dengesizlikler, beyin yapısı anksiyetenin artmasına neden olmaktadır.
- Bireysel Faktörler: Bireyin kişilik yapısı, olumsuz düşünce tarzı, korkular, düşük benlik saygısı ve duygusal tepkileri de ortaya çıkmasında etkili olabilir.
- Çevresel Faktörler: Travmatik yaşam deneyimleri, iş veya okul sürecinde zor deneyimler, çevresel ve olumsuz deneyimlerden kaynaklanan stres, çocukluk döneminde zor yaşantılar ve
Anksiyete Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Anksiyete bozukluğu nedenlerinde ilk olarak genetik yatkınlık ve aile geçmişinde anksiyete öyküsü bulunan bireylerde riski artırabilir.
Bunun yanı sıra, biyolojik faktörler de anksiyete bozukluğuna katkıda bulunabilir.
Çocukluk çağı travmaları da anksiyete bozukluğuyla ilişkilendirilmiştir. Özellikle istismar, ihmal veya aile içi çatışmalar gibi travmatik olaylar, bireyin duygusal gelişimini olumsuz yönde etkileyerek anksiyeteyi tetikleyebilir.
Ayrıca, stresli yaşam olayları ve sürekli maruz kalınan zorluklar da anksiyete bozukluğunu tetikleyebilir. İş kaybı, ilişki sorunları, finansal zorluklar gibi yaşamın zorlayıcı faktörleri, bireyin stres düzeyini artırabilir ve bu da anksiyete belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Son olarak, kimlik gelişimi süreci de anksiyete bozukluğunu etkileyebilir. Kimlik belirsizliği, sosyal baskılar veya düşük özsaygı gibi faktörler, bireyin anksiyete düzeyini artırabilir.
Anksiyete Belirtileri
Anksiyete Belirtileri: Bireyin zihinsel ve duygusal durumunu etkileyen bu belirtiler, genellikle yoğun stres, endişe ve korku hissi ile karakterizedir. Anksiyete bozukluğu olan kişiler sıklıkla sürekli bir gerginlik hissi yaşarlar ve gelecekte olabilecek olumsuz olaylar konusunda aşırı endişe duyarlar.
Fiziksel belirtiler arasında, kalp çarpıntısı, terleme, titreme, kas gerginliği ve baş ağrısı gibi somatik tepkiler bulunabilir. Aynı zamanda, uykusuzluk veya aşırı uyuma gibi uyku düzeninde değişiklikler gözlemlenebilir.
Sosyal etkileşimlerde zorlanma ve izolasyon eğilimleri de anksiyete belirtileri arasındadır. Sosyal fobi, yabancılarla konuşma korkusu veya topluluk içinde olma endişesi, bireyin sosyal hayatını sınırlayabilir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Belirtileri
- Sürekli Endişe ve Gerginlik: Yaygın anksiyete bozukluğu yaşayan bireyler, genellikle sürekli bir endişe ve gerginlik hissi içinde olabilirler.
- Fiziksel Belirtiler: Baş ağrısı, kas gerginliği, titreme, terleme, mide problemleri gibi çeşitli fiziksel belirtiler anksiyete bozukluğuyla ilişkilendirilebilir.
- Uyku Problemleri: Uykusuzluk veya aşırı uyuma eğilimi, anksiyete bozukluğunun yaygın belirtileri arasında yer alır.
- Zorlanan Konsantrasyon: Anksiyete yaşayan bireyler genellikle dikkatlerini toplamakta ve odaklanmakta zorlanabilirler. Bu durum, iş veya okul performansını etkileyebilir.
- Sosyal İzolasyon Eğilimi: Sosyal durumlardan kaçınma, anksiyete bozukluğunun bir belirtisi olabilir. Bireyler, sosyal etkileşimlerden kaçınarak rahatlamaya çalışabilirler.
- Sürekli Olumsuz Senaryoları Hayal Etme: Anksiyete bozukluğu yaşayanlar, gelecekle ilgili sürekli olumsuz senaryoları hayal etme eğiliminde olabilirler. Bu düşünceler kontrol edilmekte zorlanabilir.
Anksiyete Çeşitleri Nelerdir?
Farklı türleri olan anksiyete bozuklukları, genelleşmiş anksiyete bozukluğu (GAB), paniğe bağlı anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, agorafobi, özgül fobiler gibi çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Bunlardan bazı örnekler şu şekildedir.
- Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğu (GAB): Sürekli endişe, gerginlik ve belirgin bir sebep olmaksızın ortaya çıkan aşırı endişe durumu GAB’yi tanımlar. Kişi, günlük aktivitelerini etkileyebilecek düzeyde sürekli endişe hissi yaşar.
- Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Sosyal etkileşimlerden aşırı endişe duyulduğu bu durumda, birey sosyal durumlardan kaçınabilir ve genellikle negatif sosyal değerlendirmelerle ilgili korkulara sahiptir.
- Agorafobi: Açık alanlarda, kalabalıklarda veya toplu taşıma araçlarında olma korkusu olarak tanımlanabilir. Bu durum, bireyin bu alanlardan kaçınmasına ve endişe duymasına neden olabilir.
- Pani̇k Bozukluğu: Ani ve şiddetli panik atakları ile karakterizedir. Kalp çarpıntısı, terleme, titreme gibi fiziksel belirtilerle birlikte anksiyete atağı yaşanır.
- Özgül Fobi: Belirli bir nesne, durum veya aktiviteye karşı aşırı korku ve kaçınma tepkisi olarak ortaya çıkar.
- Posttravmatik Stres Bozukluğu: Ciddi travmatik olaylara maruz kaldıktan sonra ortaya çıkan anksiyete durumudur. Kötü anılar, kabuslar ve travmatik olaylardan kaçınma bu bozukluğa özgü belirtilerdir.
Anksiyeteyi Artıran Faktörler
Anksiyeteyi artıran faktörler bireyden bireye farklılık göstermektedir. Anksiyeteyi artıran faktörler şunlardır:
- Stresli Yaşam Olayları: Çeşitli stresli yaşam olayları, özellikle iş kaybı, boşanma, maddi zorluklar gibi, anksiyete düzeyini artırabilmektedir.
- Travmatik Olaylar: Travmatik deneyimler, özellikle çocuklukta yaşananlar, sonraki yaşamlarda anksiyete bozukluklarına neden olabilir.
- Genetik Yatkınlık: Aile geçmişinde anksiyete bozukluğu olan kişilerde genetik faktörlerin etkisi anksiyete riskini artırabilir.
- Biyolojik Faktörler: Beyindeki kimyasal dengesizlikler, hormonal değişiklikler ve genetik faktörler, anksiyete ile ilişkilendirilebilir.
- Yoğun İş Temposu: Sürekli yoğun bir iş temposu, işyerindeki baskılar ve beklentiler, anksiyete düzeyini artırabilir.
- Sağlıksız Yaşam Tarzı: Yetersiz uyku, düzensiz beslenme, yetersiz fiziksel aktivite, anksiyete ile ilişkilendirilebilir.
- Kronik Hastalıklar: Kronik fiziksel sağlık sorunları veya ağrılar, anksiyete düzeyini artırabilir.
- İlaç veya Madde Kullanımı: Uyuşturucu veya alkol kullanımı, anksiyete düzeyini artırabilir veya tetikleyebilir.
Anksiyete olanları nasıl davranır?
Birey anksiyete bozukluğu yaşıyorsa bu süreçte o kişiyi dinlemek, duygularını ifade etmesine izin vermek ve duygusal yükünü almak gerekmektedir. Kişiyi bu süreçte rahatlatarak yanında olduğunuzu belirtmek önemlidir. Anksiyete kişinin kontrol altında tutamadığı bir durumdur. Bu yüzden kişiye anlayışlı olmak ve empati yapmak önemlidir.
Anksiyete nasıl yenilir?
Terapi, bu süreçte etkili bir destek sağlar. Terapist, bireyin düşünce ve duygusal kalıplarını anlamasına yardımcı olarak olumsuz düşüncelerle başa çıkma becerilerini güçlendirir. Ayrıca, gevşeme teknikleri ve nefes egzersizleri gibi pratik stratejiler, anksiyetenin hafifletilmesine yardımcı olabilir.